Adam Mickiewicz, Dziady cz. III

1. O kim mowa w poniższych fragmentach? (0–5 p.)

cytat

osoba, o której mowa

w cytacie

I. „Znałem go będąc dzieckiem; – był on wtenczas młody,
Żywy, dowcipny, wesół i sławny z urody;
Był duszą towarzystwa; gdzie się tylko zjawił,
Wszystkich opowiadaniem i żartami bawił;
Lubił dzieci i często brał mię na kolana,
U dzieci miał on tytuł ‘wesołego pana’.
[...] Aż niedawno za miastem w pojeździe spotkałem –
Powiedziano, że to on, bo go nie poznałem.
Utył, ale to była okropna otyłość:
Wydęła go zła strawa i powietrza zgniłość;
Policzki mu nabrzmiały, pożółkły i zbladły,
W

czole zmarszczki pół wieku, włosy wszystkie spadły”.

II. „Panie! litość – ja wdowa! Panie Senatorze!
Słyszałam, że zabili – czyż można, mój Boże!
Moje dziecko! – Ksiądz mówi, że on jeszcze żyje;
Ale go biją, Panie! któż dzieci tak bije! –
J

ego zbito – zlituj się – po katowsku zbito”.

III. „Uważałem na więźnia postawę i ruchy: –
On postrzegł, że lud płacze patrząc na łańcuchy,
Wstrząsł nogą łańcuch, na znak, że mu niezbyt ciężył. –
A wtem zacięto konia, – kibitka runęła –
On zdjął z głowy kapelusz, wstał i głos natężył,
I

trzykroć krzyknął: «Jeszcze Polska nie zginęła»”.

IV. „Ja to zawsze mówiłam ludziom: – być nie może
Tak okrutny, jak mówią, on stworzenie boże,
On człowiek, jego matka mlekiem wykarmiła –
Ludzie śmieli się; widzisz, jam prawdę mówiła”.

V. „Obyś, grzeszniku, nigdy sam ich nie wyczytał,
Oby cię o znaczenie ich Bóg nie zapytał –
Módl się; myśl twoja w brudne obleczona słowa,
Jak grzeszna z tronu swego strącona królowa,
Gdy w żebraczej odzieży, okryta popiołem,
Odstoi czas pokuty swojej przed kościołem,
Znowu na tron powróci, strój królewski wdzieje
I większym niźli pierwej blaskiem zajaśnieje.
U

snął – ”.

2. Ułóż wydarzenia w kolejności chronologicznej, numerując je od 1 do 7. (0–3 p.)

wydarzenie kolejność

Spotkanie więźniów w celi Konrada.

Sen Senatora.

Bal w Wilnie u Senatora.

Widzenie Księdza Piotra.

Salon warszawski.

Wielka Improwizacja Konrada.

Widzenie Ewy.

3. Z jakimi postaciami i wydarzeniami kojarzą ci się podane wyrażenia? Uzupełnij

tabelę. (0–6 p.)

postać/postacie wydarzenie

kruk

piorun

pierścionek

4. Zakreśl „P”, jeśli informacja jest prawdziwa, lub „F”, jeśli jest fałszywa. Informacje

fałszywe popraw tak, by były zgodne z treścią dramatu. (0–5 p.)

a) Wielka Improwizacja ma miejsce w scenie III. P F
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
b) Wielka Improwizacja rozpoczyna się od słów: „Samotność – cóż po ludziach, czym

śpiewak dla ludzi?”. P F

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
c) Konrad w Wielkiej Improwizacji żąda od Boga władzy nad ludzkimi duszami. P F
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
d) Konrad w Wielkiej Improwizacji rzuca Bogu coraz cięższe oskarżenia, bluźni

i nazywa Boga carem. P F

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
e) W Widzeniu Księdza Piotra dzieje Europy przedstawione są na podobieństwo

ewangelicznego opisu męki Chrystusa. P F

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

5. Którzy bohaterowie wypowiadają poniższe słowa? (0–4 p.)

fragment utworu

osoba wypowiadająca

zacytowane słowa

I. „Człowieku! gdybyś wiedział, jaka twoja władza!
Kiedy myśl w twojej głowie, jako iskra w chmurze,
Zabłyśnie niewidzialna, obłoki zgromadza,
I tworzy deszcz rodzajny lub gromy i burze;
Gdybyś wiedział, że ledwie jednę myśl rozniecisz,
Już czekają w milczeniu, jak gromu żywioły,
Tak czekają twej myśli – szatan i anioły:
Czy ty w piekło uderzysz, czy w niebo zaświecisz;
A ty jak obłok górny, ale błędny, pałasz
I sam nie wiesz, gdzie lecisz, sam nie wiesz, co zdziałasz.
Ludzie! każdy z was mógłby, samotny, więziony,
Myślą i wiarą zwalać i podźwigać trony”.

II. „Został nam jeszcze środek smutny – lecz jedyny:
Kilku z nas poświęcimy wrogom na ofiary
I ci na siebie muszą przyjąć wszystkich winy.
Ja stałem na waszego towarzystwa czele,
Mam obowiązek cierpieć za was, przyjaciele;”.

III. „Słuchaj, ty! – tych mnie imion przy kielichach wara.
Dawno nie wiem, gdzie moja podziała się wiara,
Nie mieszam się do wszystkich świętych z litaniji,
Lecz nie dozwolę bluźnić imienia Maryi”.

IV. „Panie! czymże ja jestem przed Twoim obliczem? –

Prochem i niczem;

Ale gdym Tobie moję nicość wyspowiadał,

Ja, proch, będę z Panem gadał”.

6. Podaj trzy przykłady postaw prześladowanych Polaków. (0–3 p.)

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………......

……………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………..

7. Na podstawie sceny VII scharakteryzuj towarzystwo stolikowe. Podaj trzy informacje

dotyczące tego towarzystwa. (0–3 p.)

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………..

8. Dokończ zdania. (0–4 p.)

a) Pani Rollison przyszła do Nowosilcowa z panią …………………………………

……………………………………………………………………………………………….

b) Ksiądz Piotr należy do zakonu ………………………………………………………….

.................................................................................................................................................

c) Widzenie Ewy ma miejsce w scenie ……………………...................................................

.................................................................................................................................................

d) Bohaterami sceny I są więźniowie; wśród nich znajdują się m. in.: (wymień czterech

bohaterów) …………………………………………………………… ……………………

………………………………………………………………………………………….........

9. W której scenie, w jakich okolicznościach i który bohater wypowiada poniższe słowa?

(0–6 p.)

cytat bohater

scena

okoliczności

towarzyszące

wypowiedzi

I. „Panie, ot byś cicho siedział.
Niech brat Piotr pomodli się nad waszym kolegą;
Bo ja wiem, że tu było – coś – tu – niedobrego.
Gdy runt odszedł, w tej celi hałas posłyszałem,
Spojrzę dziurką od klucza, a co tu widziałem,
To mnie wiedzieć”.

II. „A życie jego – trud trudów,

A tytuł jego – lud ludów;

Z matki obcej, krew jego dawne bohatery,

A imię jego czterdzieści i cztery.
Sława! sława! sława!”.

III. „Naród nasz jak lawa,
Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa,
Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi;

lwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi”.

P

Proponowany model odpowiedzi

nr

zadania

odpowiedź punktacja

uwagi

1. I.

Cichowski

II. Rollison
III. Janczewski
IV. Senator
V

. Konrad

0–5

Po 1 p. za każde
poprawne wskazanie
bohatera.

2.

1. Spotkanie więźniów w celi Konrada.

2. Wielka Improwizacja Konrada.

3. Widzenie Ewy.

4. Widzenie Księdza Piotra.

5. Sen Senatora.

6. Salon Warszawski.

7. Bal w Wilnie u Senatora.

0–3

3 p. za poprawną
kolejność wydarzeń,
2 p., gdy uczeń
popełni jeden błąd,
1 p., gdy uczeń
popełni dwa błędy.

3.

Na przykład:
kruk

postać/postacie: Konrad

kontekst: Pod koniec sceny I Konrad mówi
tzw. „małą improwizację”. Pojawia się w niej
kruk (olbrzym, symbol zła, sił nieczystych)
jako przeciwnik orła (Konrada), któremu

plącze” i „miesza” myśli.

„

piorun

postać/postacie: Doktor

kontekst: Ksiądz Piotr spoliczkowany przez
Doktora (scena VIII), przepowiada mu
śmierć. Wieczorem Doktor ginie w swoim
mieszkaniu rażony piorunem, który stopił
także leżące w biurku srebrne ruble.

pierścionek

postać/postacie: Konrad, Ksiądz Piotr

kontekst: Pod koniec sceny VIII ksiądz Piotr
spotyka Konrada prowadzonego przez dwóch
żołnierzy na śledztwo. Więzień daje księdzu
pierścionek mówiąc, aby go sprzedał, i jedną
połowę pieniędzy dał ubogim, a drugą połowę
na mszę za dusze czyśćcowe. Ksiądz daje
Konradowi przestrogę, której żołnierze nie
pozwalają mu dokończyć. Więzień wie tylko,
że spotka wyjątkowego „męża” (mężczyznę,
człowieka, mędrca).

0–6

Po 1 p. za każdą
trafnie wypełnioną
rubrykę tabeli.

4. a)

FAŁSZ

Wielka Improwizacja ma miejsce w scenie II.

b) PRAWDA

c) PRAWDA

d) FAŁSZ

Konrad w Wielkiej Improwizacji rzuca Bogu
coraz cięższe oskarżenia. Na koniec omdlewa,
a Diabeł uprzedza bluźnierstwo Konrada

nazywa Boga carem.

i

e) FAŁSZ

W Widzeniu Księdza Piotra dzieje Europy
przedstawione są na podobieństwo
ewangelicznego opisu męki Chrystusa.

0–5

Po 1 p. za zakreślenie
„P” w przypadku
zdania prawdziwego.
Po 1 p. za zakreślenie
„F” w przypadku
zdania fałszywego
i jego poprawienia
Uwaga!
Uczeń nie uzyskuje
punktu, jeśli zakreśli
„F” w zdaniu
fałszywym, ale nie
poda jego
prawidłowej wersji.

5. I.

Duch

II. Tomasz (Zan)

III. Konrad

IV. Ksiądz Piotr

0–4

Po 1 p. za każde
poprawne wskazanie
bohatera
wypowiadającego
daną kwestię.

6.

Na przykład

a) W relacji Sobolewskiego o wywożonych
na Sybir studentach ze Żmudzi
zaangażowanych w działalność konspiracyjną
pojawia się postać Janczewskiego, który
pomimo bólu i cierpienia przekazuje rodakom
słowa i gesty otuchy. Jest dumny. Z jadącej
kibitki wykrzykuje: „Jeszcze Polska nie

ginęła”.

z

b) W scenie VII Adolf opowiada historię
Cichowskiego, który przez lata więziony
i torturowany nie wyjawił żadnej tajemnicy.
Był on człowiekiem wesołym, „duszą
towarzystwa”. Więzienie zmieniło go bardzo
fizycznie i psychicznie. Został zastraszony.

tał się podejrzliwy, milczący.

S

c) W scenie I więźniowie rozmawiają
o

przebiegu prowadzonego przeciw nim

śledztwa. Tomasz ma świadomość, że kara
jest nieunikniona, obrona nie ma sensu, bo
śledztwo prowadzone jest wbrew wszelkim
regułom. Chce przyjąć na siebie winę, bo
czuje się odpowiedzialny za towarzyszy.
Tomasz uważa, że ci więźniowie, którzy nie
mają rodzin i są samotni, powinni poświęcić
się za pozostałych i wziąć winę na siebie.

0–3

3 p. za podanie
trzech przykładów.
2 p. za podanie
dwóch przykładów.
1 p. za podanie
jednego przykładu.

7.

Na przykład:

Towarzystwo stolikowe składa się
z urzędników, dam, literatów, oficerów,
generałów.
Rozmowa prowadzona przy stoliku dotyczy
zabaw i bali.
Jedna z dam żałuje, że w Warszawie nie ma
już Nowosilcowa, bo nikt tak jak on nie
potrafi urządzać bali.
Literaci nie widzą potrzeby pisania
o sprawach aktualnych i bolesnych. Wolą
literaturę sielankową.
Towarzystwo stolikowe nie angażuje się
w

sprawy polskie, unika niewygodnych

i

niebezpiecznych tematów. Dba tylko

o swoją wygodę, bezpieczeństwo i dobrą
zabawę.

0–3

3 p. za podanie
trzech informacji.
2 p. za podanie
dwóch informacji.
1 p. za podanie
jednej informacji.

8. a) Pani Rollison przyszła do Nowosilcowa

z panią Kmitową.

b) Ksiądz Piotr należy do zakonu

bernardynów.

c) Widzenie Ewy ma miejsce w scenie IV.

d) Bohaterami sceny I są więźniowie; wśród

nich znajdują się m. in.: Żegota, Frejend,
Jankowski, Sobolewski, Tomasz.

0–4

Po 1 p. za poprawne
dokończenie każdego
zdania.

9.

Na przykład:

I. Jest to wypowiedź Kaprala w scenie III.
Odnosi się ona do Konrada i Wielkiej
Improwizacji, która miała miejsce w scenie II.
Kapral podkreśla, że w celi Konrada działo
się coś złego.

II. Jest to końcowy fragment widzenia
Księdza Piotra w scenie V. Wypowiedź
dotyczy tajemniczego wybawcy
o tajemniczym imieniu.

III. Jest to wypowiedź Wysockiego, kończąca
scenę VII. Odnosi się do postaw Polaków
reprezentowanych m. in. przez znajdujące się
w salonie warszawskim towarzystwa.

0–6

Po 1 p. za każde
poprawne wskazanie
bohatera i sceny.
Po 1 p. za każde
poprawne określenie
okoliczności
wypowiedzi.