Prawo Harcerskie

w

Hufcu Warszawa

Praga Północ

Badanie

Prawo Harcerskie w Hufcu Warszawa Praga Północ – Badanie

- 2 -

Wstęp

Na samym pocz

ą

tku chciałbym wyja

ś

ni

ć

charakter moich bada

ń

. Wła

ś

nie –

pierwsza kwestia to pytanie czy mo

ż

na nazwa

ć

moj

ą

prac

ę

badaniami z punktu

widzenia naukowego. Przyznam si

ę

,

ż

e w momencie jak tworz

ę

ten tekst, nie znam

fachowych technik przeprowadzania takich bada

ń

. Dlatego bardziej ni

ż

badaniami,

wolałobym potraktowa

ć

moj

ą

prac

ę

jako prób

ę

zobrazowania tego, jak postrzegane

jest Prawo Harcerskie przez członków naszego hufca. Ka

ż

dy z nas cz

ęś

ciej lub

rzadziej ma okazj

ę

podyskutowa

ć

na ten temat – w ró

ż

nym

ś

rodowisku, na ró

ż

nym

poziomie, w ró

ż

nych formach. Jednak rzadko kiedy zdarza si

ę

nam nasze

wypowiedzi przela

ć

na papier, a co za tym idzie w jaki

ś

sposób utrwali

ć

nasze

przemy

ś

lenia. Dzi

ę

ki moim badaniom b

ę

dziecie mogli przeczyta

ć

w jednym miejscu

jak postrzegaj

ą

Prawo Harcerskie wasi harcerscy bracia i siostry. Oczywi

ś

cie maj

ą

one wymiar czysto orientacyjny i w

ż

adnym wypadku nie powinny by

ć

argumentem

potwierdzaj

ą

cym czyj

ąś

tez

ę

,

ż

e w hufcu jest dobrze albo

ź

le z Prawem Harcerskim.

Chc

ę

aby

ś

cie to czytaj

ą

c poznali ró

ż

ne punkty widzenia i mo

ż

e sami zadumali si

ę

chwil

ę

nad własnym postrzeganiem Prawa Harcerskiego.

Jak powstało to opracowanie?

Moje badanie przeprowadziłem dwukrotnie. Pierwszy raz przeprowadzaj

ą

c

szereg wywiadów podczas Zlotu Hufca „Pragowisko” w 2006 roku. Drugi za

ś

raz

przeprowadziłem badanie w formie ankiet pisemnych we wrze

ś

niu 2008 roku. Za

ka

ż

dym razem pytania jakie otrzymali respondenci były takie same. Ł

ą

cznie na moje

pytania odpowiedziało 56 osób. Trzeba jednak zauwa

ż

y

ć

zasadnicz

ą

ró

ż

nic

ę

w tych

dwóch formach zbierania informacji. Podczas wywiadu na

ż

ywo osoba

odpowiadaj

ą

ca nie znała wcze

ś

niej tematu rozmowy, nie miała tak

ż

e czasu

przygotowa

ć

si

ę

do niego, przez co jej odpowiedzi s

ą

z pewno

ś

ci

ą

bardziej

spontaniczne. Z kolei osoby odpowiadaj

ą

ce pisemnie mogły zrobi

ć

to w spokoju i

pozwoli

ć

sobie na chwil

ę

dłu

ż

sze przemy

ś

lenie tematu. W pierwszym przypadku

oceniam,

ż

e udzielone odpowiedzi s

ą

bardziej szczere, natomiast w drugim

przypadku uwa

ż

am,

ż

e s

ą

bardziej wyczerpuj

ą

ce i rozbudowane.

Pocz

ą

tkowo moim zamiarem było porównanie tych dwóch serii bada

ń

.

Uwa

ż

am jednak,

ż

e nie ma sensu przeprowadzanie takiego zabiegu. Jako

ś

ciowo z

ww. powodów pierwsze i drugie badania si

ę

uzupełniaj

ą

. Nie b

ę

d

ę

tak

ż

e w niniejszej

pracy przytaczał

ż

adnych danych statystycznych, ale b

ę

d

ę

wskazywał pewne

tendencje czy trendy. Czasem pokusz

ę

si

ę

tak

ż

e o jaki

ś

komentarz. O ile jednak w

przypadku harcerzy i harcerzy starszych mo

ż

e on by

ć

oceniaj

ą

cy, to unika

ć

b

ę

d

ę

oceny wypowiedzi w

ę

drowników i instruktorów, których ka

ż

da z subiektywnych

refleksji jest równie cenna.

Bartłomiej Wróbel

Prawo Harcerskie w Hufcu Warszawa Praga Północ – Badanie

- 3 -

Wędrownicy i instruktorzy

Pytania jakie zadałem tej grupie miały w zało

ż

eniu dotyka

ć

wa

ż

nych kwestii,

które cz

ę

sto s

ą

poruszane w kr

ę

gach w

ę

drowników czy instruktorów. Cz

ęść

z nich

stanowi bardzo trudne tematy, na które ci

ęż

ko odpowiedzie

ć

sobie samemu. Mo

ż

e

natchnie Was to do własnych przemy

ś

le

ń

lub rozmowy z kim

ś

. W porównaniu z

odpowiedziami udzielanymi przez harcerzy starszych, zauwa

ż

alny jest bardzo du

ż

y

skok jako

ś

ciowy w wypowiedziach tej grupy.

Potrafiłby

ś

porówna

ć

Prawo Harcerskie do jakiego

ś

innego zbioru zasad czy

praw?

Na tak zadane pytanie zdecydowana wi

ę

kszo

ść

osób odpowiedz

ą

,

ż

e jest to

Dekalog. Były to zarówno osoby wierz

ą

ce jak i nie wierz

ą

ce. W opinii wielu Prawo

Harcerskie i Dekalog uzupełniaj

ą

si

ę

, b

ą

d

ź

te

ż

warto

ś

ci zawarte w Prawie

Harcerskim wynikaj

ą

w pewien sposób z Dekalogu. Drug

ą

tendencj

ą

było

ukazywanie podobie

ń

stwa czy nawet

ź

ródła PH w kodeksie rycerskim. Faktem jest,

ze twórca prawa skautowego za ideał miał wła

ś

nie

ś

redniowieczne rycerstwo i jego

zasady. Mo

ż

na tak

ż

e porówna

ć

w jakim

ś

stopniu nasze Prawo do niektórych

kodeksów etycznych pewnych zawodów. Ostatecznie, cho

ć

w znakomitej

mniejszo

ś

ci padały odpowiedzi, w my

ś

l których nie mo

ż

na porównywa

ć

Prawa

Harcerskiego z innymi kodeksami, bo jest to unikalny zbiór warto

ś

ci i trzeba go

traktowa

ć

wyj

ą

tkowo. Na uwag

ę

jednak zasługuje stwierdzenie,

ż

e przestrzeganie

zasad wynikaj

ą

cych z faktu bycia harcerzem jest jednocze

ś

nie dobrowolne i

obligatoryjne. Nie musisz by

ć

harcerzem, ale je

ś

li ju

ż

nim jeste

ś

to musisz

przestrzega

ć

Prawa Harcerskiego. Podobnie wi

ę

c, jak z lekarzem czy prawnikiem.

Czy traktujesz Prawo Harcerskie na równi z innym kodeksem np. Dziesi

ę

cioma

Przykazaniami?

Odpowiadaj

ą

cy w ka

ż

dym przypadku odpowiadali w stosunku do – u

ż

ytych za

przykład – Dziesi

ę

ciu Przykaza

ń

. Nikt nie podał w tym przypadku innego kodeksu.

Wypowiedzi jakie padały były ró

ż

ne. Cz

ęść

wskazywała na to,

ż

e oba te zbiory

warto

ś

ci s

ą

tak samo wa

ż

ne, cz

ęść

wykazywała minimaln

ą

wy

ż

szo

ść

dekalogu. Były

tak

ż

e opinie,

ż

e nie mo

ż

liwe jest uporz

ą

dkowa

ć

te dwie rzeczy a zatem wskaza

ć

,

która jest wa

ż

niejsza, a która mniej wa

ż

na. Tym razem moj

ą

uwag

ę

zwróciło

twierdzenie,

ż

e absolutnie nie mo

ż

na traktowa

ć

podobnie tych dwóch rzeczy. Prawo

Harcerskie oraz Dekalog to zupełnie dwa ró

ż

ne poziomy, wymiary warto

ś

ci. O ile w

pierwszy przypadku łami

ą

c punkt prawa harcerskiego nie nakładamy na siebie

ż

adnych konsekwencji, to w przypadku nieprzestrzegania przykaza

ń

konsekwencj

ą

jest grzech, z którego musimy si

ę

wyspowiada

ć

. Znalazłem tak

ż

e tak

ą

opini

ę

, według

której przez to,

ż

e bardzo du

ż

o czasu sp

ę

dzamy na łonie harcerstwa, Prawo

Harcerskie mo

ż

e by

ć

wr

ę

cz wa

ż

niejsze ni

ż

Dekalog.

Według Ciebie jaki jest i jaki powinien by

ć

stosunek zasad zawartych w Prawie

Harcerskim do prywatnego, nieharcerskiego

ż

ycia?

Prawo Harcerskie w Hufcu Warszawa Praga Północ – Badanie

- 4 -

W tym przypadku odpowiedzi były raczej jednomy

ś

lne i zgodne co do tego,

ż

e

harcerzem je

ż

eli ju

ż

si

ę

jest to zawsze i wsz

ę

dzie. Wiele przykładów na poparcie tej

tezy u

ż

yli odpowiadaj

ą

cy, jednak sens zawsze był ten sam. Wa

ż

ne wydaj

ą

mi si

ę

słowa o pewnej panuj

ą

cej w

ś

ród nas schizofrenii – o odzieniu

ś

wiata prywatnego od

ś

wiata harcerskiego.

ś

eby by

ć

autentycznym w tym co robimy musimy by

ć

postrzegani jako osoby wyraziste. Nie za

ś

jako konformistyczne, dostosowuj

ą

cy si

ę

zawsze do sytuacji, w której przychodzi si

ę

nam znale

źć

. Mowa była tak

ż

e o

hipokryzji, do której prowadzi nas post

ę

powanie w taki dwuznaczny sposób.

Najciekawsza jednak była opinia, i

ż

Prawo Harcerskie jest dobre dla młodszych

osób, za

ś

instruktorzy i starsi w

ę

drownicy posiadaj

ą

własny system warto

ś

ci i to oni –

w zgodzie z własnym sumieniem – wybieraj

ą

jak maj

ą

post

ę

powa

ć

.

Jakie odniesienia ma Prawo Harcerskie do

ż

ycia dorosłego?

To pytanie mocno pokrywało si

ę

z pytaniem poprzednim, przez co wiele osób

nie odpowiadało na niego oddzielnie. Z tych jednak, które odpowiedziały mo

ż

na

powiedzie

ć

,

ż

e je

ś

li nawet przestaniemy by

ć

ju

ż

harcerzami to z pewno

ś

ci

ą

styl,

którego nauczyli

ś

my si

ę

w harcerstwie b

ę

dzie w nas zawsze a zatem tak

ż

e i Prawo

Harcerskie. Przede wszystkim jednak postrzegamy w dorosłym

ż

yciu Prawo

Harcerskie najbardziej

ś

wiadomie, co pozwala czerpa

ć

nam z niego całymi

gar

ś

ciami.

Jak powinno traktowa

ć

si

ę

Prawo Harcerskie? Czy Ty podchodzisz do niego

krytycznie?

Najcz

ęś

ciej u

ż

ytym słowem w odpowiedzi na to pytanie było słowo

„drogowskaz”. I tak naprawd

ę

ono najlepiej charakteryzuje stosunek respondentów

do Prawa Harcerskiego. Jest ono dla nich punktem wyj

ś

cia do post

ę

powania,

wyznacza ideał do którego nale

ż

y d

ąż

y

ć

. Dla jednych bardziej jest ono bardziej tylko

inspiracj

ą

, dla drugich wa

ż

nym elementem

ż

ycia. Nikt nie jest w stanie w pełni

przestrzega

ć

Prawa Harcerskiego, ale najwa

ż

niejsze jest aby do tego d

ąż

y

ć

.

Uczestnicy badania krytycznie podchodz

ą

do Prawa Harcerskiego. Wiedz

ą

,

ż

e s

ą

to

wskazówki do ich post

ę

powania a nie sztywne zapisy jakiego

ś

regulaminu.

Najbardziej krytyczne podej

ś

cie wykazywane było w stosunku do punktu dziesi

ą

tego

oraz ósmego. Były tak

ż

e takie osoby, dla których PH jest idealne i w zwi

ą

zku z tym,

ze nie maj

ą

do niego podej

ś

cia krytycznego.

Prawo Harcerskie powinno pozosta

ć

w takiej postaci jak jest obecnie czy

powinna nast

ą

pi

ć

jaka

ś

jego modyfikacja? Co Ty by

ć

zmienił, jakie punkty

dodał, jakie odrzucił?

Zasadniczo nie powinno zmienia

ć

si

ę

Prawa Harcerskiego. Je

ż

eli zaczniemy

„majstrowa

ć

” przy jednym punkcie, to potem jest ryzyko,

ż

e przyjdzie pora na

nast

ę

pny i nast

ę

pny punkt. Co wi

ę

cej je

ś

li zmienimy raz pewien punkt, to czemu nie

zmieni

ć

go raz jeszcze, je

ś

li nie sprawdzi si

ę

w wypracowanym brzemieniu. Je

ś

li

jednak ju

ż

cokolwiek zmienia

ć

przy Prawie Harcerskim to punkt 10, 8 oraz 4. W ten

sposób wypowiadali si

ę

moi rozmówcy i ankietowani.

Prawo Harcerskie w Hufcu Warszawa Praga Północ – Badanie

- 5 -

Czy Prawo Harcerskie mo

ż

e by

ć

interpretowane dowolnie, a mo

ż

e powinna by

ć

jaka

ś

oficjalna interpretacja?

Nie potrzeba jest oficjalna interpretacja Prawa Harcerskiego. Tak twierdziła

wi

ę

kszo

ść

badanych przeze mnie osób. Ró

ż

nie natomiast uzasadniano tak

ą

odpowied

ź

. Ka

ż

dy z nas jest inny, wi

ę

c nie mo

ż

na narzuci

ć

jednej obowi

ą

zuj

ą

cej

interpretacji. Instruktorzy s

ą

na tyle

ś

wiadomymi harcersko osobami,

ż

e wiedz

ą

jak

najlepiej przekaza

ć

, wyło

ż

y

ć

Prawo Harcerskie swoim wychowankom – nie mo

ż

na im

tego uniemo

ż

liwi

ć

. Prawo Harcerskie ma by

ć

dla wszystkich, a wi

ę

c ka

ż

dy ma

znale

źć

co

ś

dla siebie w nim. Gdyby obowi

ą

zywałaby tylko jedna interpretacja,

okazałoby si

ę

ż

e jest ono tylko dla w

ą

skiego grona osób. Zwracano uwag

ę

na

istniej

ą

ce ju

ż

interpretacje, szczególnie na t

ą

stworzon

ą

przez druha Stefana

Mirowskiego. Pojawił si

ę

tak

ż

e pomysł, aby jednak był taki dokument, który

dokonywałby wykładu Prawa, mało tego mo

ż

e dobrym pomysłem byłoby stworzenie

trzech takich dokumentów – dla ka

ż

dego pionu wiekowego.

Co s

ą

dzisz o 10 punkcie Prawa Harcerskiego (a dokładniej poruszonej w nim

kwestii alkoholu)? Czy według Ciebie ten zapis powinien zosta

ć

zmieniony?

Je

ś

li tak to, na jaki? Jak s

ą

dzisz, dlaczego wła

ś

nie taki zapis dotycz

ą

cy

alkoholu obowi

ą

zuje harcerzy?

Ilu ludzi tyle zda

ń

na ten temat, b

ę

d

ą

cy chyba najgor

ę

tszym tematem

zwi

ą

zanym z Prawem Harcerskim. O ile w ni

ż

szych pionach wiekowych nie jest to

praktycznie

ż

aden problem, to w

ę

drownicy i instruktorzy ró

ż

nie interpretuj

ą

ten punkt.

Ja zaobserwowałem tendencj

ę

do wybierania jednej z dwóch dróg na pewnym etapie

naszego harcerskiego

ż

ycia. Albo kto

ś

pozostanie przy twierdzeniu

ż

eby nie pi

ć

,

znajduj

ą

c nowe uzasadnienia swojej decyzji, albo idzie drug

ą

drog

ą

, w której samo

picie alkoholu nie jest niczym złym. Jedni i drudzy dysponuj

ą

arsenałem argumentów

i kontrargumentów. Nie mam zamiaru rozs

ą

dza

ć

racji której

ś

ze stron, bo był i jest to

temat ta długie dyskusje. Zgodno

ść

była tylko co do pozostawiania całkowitego

zakazu picia dla młodszych, niezale

ż

nie od oficjalnego zapisu. Jako przyczyn

ę

znalezienia si

ę

tego punktu w Prawie Harcerskim wskazywano najcz

ęś

ciej tez

ę

,

ż

e

za czasów zaborów zaborca rozpijał naród polski przez co, łatwiej było mu nim
manipulowa

ć

. Serum na to miały by

ć

organizacje młodzie

ż

owe krzewi

ą

ce

wstrzemi

ęź

liwo

ść

od alkoholu – mi

ę

dzy innymi. A wła

ś

nie z nich wywodzi si

ę

pocz

ę

ci

ruch harcerski. Jako argument wysuwano twierdzenie,

ż

e Polacy bardzo lubi

ą

pic a

cz

ę

sto picie przeradza si

ę

w co

ś

gorszego, niszcz

ą

cego wielu ludziom

ż

ycie.

Wreszcie kto

ś

podał tak

ż

e,

ż

e osob

ą

, poznała smak alkoholu a

ż

za bardzo był

Andrzej Małkowski, który chciał w ten sposób, uchroni

ć

przyszłych harcerzy od

takiego problemu. Je

ś

li chodzi o zmian

ę

brzemienia tego punktu, domagało si

ę

jej

bardzo wiele osób, niezale

ż

nie od własnej postawy. Propozycji było wiele –

pocz

ą

wszy od przeredagowania go tylko od strony j

ę

zykowej, tak by nie głosił zakazu

(jako jedyny punkt) aby wskazówk

ę

, na wykre

ś

leniu go w ogóle. Cz

ę

sto

proponowano, aby w jego brzemieniu znalazł si

ę

zapis o wolno

ś

ci harcerza od

wszelkich nałogów.

Prawo Harcerskie w Hufcu Warszawa Praga Północ – Badanie

- 6 -

Czy mo

ż

liwe jest, aby instruktor przedstawiał Prawo Harcerskie swoim

podopiecznym, a sam si

ę

do niego nie stosował?

Odpowiedzi na to pytanie ukazały dwie skrajno

ś

ci. Jedna grupa respondentów

stwierdziła,

ż

e jest to absolutnie wykluczone. Podstawow

ą

spraw

ą

w wychowaniu

młodego człowieka jest przykład osobisty instruktora. Je

ś

li nie potrafi zachowywa

ć

si

ę

zgodnie z tym, czego wymaga od swoich podopiecznych, to nie powinien by

ć

instruktorem. Wła

ś

nie takie zachowanie zakrawa na hipokryzj

ę

. Druga grupa jednak

stwierdziła,

ż

e jest to mo

ż

liwe i obecne wokół nas. W tej grupie jednak mo

ż

na

wskaza

ć

jeszcze dwie tendencje. Według jednej harcerski wychowawca, nawet je

ś

li

nie zawsze robi co

ś

zgodnego z tym co powiedział to pomimo wszystko powinno by

ć

to jego głównym najwa

ż

niejszym celem. Druga to opinia,

ż

e instruktor ma by

ć

przede

wszystkim wzorem dla swojego podopiecznego, ale w jego oczach. Je

ś

li wie

ć

nie wie

co robi jego wychowawca, nie ma problemu. Abstrahuj

ą

c od prezentowanych zda

ń

wiele osób potwierdzało,

ż

e powszechnym zjawiskiem jest przedstawiona w pytaniu

sytuacja.

Harcerze

W tej grupie wiekowej starałem si

ę

, aby zadawane pytania nie były trudne.

Skupiłem si

ę

zbadaniu jak dobrze harcerze znaj

ą

Prawo Harcerskie. Oczywi

ś

cie jest

to kwestia wzgl

ę

dna bo ka

ż

dy z moich respondentów mógł mie

ć

inny sta

ż

harcerski.

Charakterystyczne dla odpowiedzi z tego pionu było, to i

ż

poruszali si

ę

oni po

temacie Prawa Harcerskiego bardzo niepewnie. Du

ż

o było tak

ż

e odpowiedzi „nie

wiem’ lub braku w ogóle.

Czy znasz całe Prawo Harcerskie na pami

ęć

? Mo

ż

e uwa

ż

asz,

ż

e jest za długie?

Odpowied

ź

na to pytanie okazała si

ę

nie by

ć

oczywista. Sporo osób, z którymi

przyszło mi rozmawia

ć

deklarowała,

ż

e nie znała Prawa Harcerskiego. Jednak po

dłu

ż

szej rozmowie wychodziło,

ż

e harcerz jednak ma poj

ę

cie o czym mówimy, ba,

nawet potrafi wskaza

ć

konkretne punkty. Według mnie odstraszaj

ą

ce mogło by

ć

sformułowanie „na pami

ęć

”. Na szcz

ęś

cie dwa razy wi

ę

cej dzieci mówiło,

ż

e zna na

pami

ęć

wszystkie punkty. Cz

ęść

uznała,

ż

e zna tylko w ograniczonym zakresie.

W

ś

ród wszystkich odpowiedzi nie zdarzyła si

ę

taka, w my

ś

l której nale

ż

ałoby skróci

ć

PH.

Czy Twoim zdaniem Prawo Harcerskie jest potrzebne harcerzowi? Dlaczego?

Tutaj jak jeden m

ąż

wszyscy odpowiedzieli,

ż

e jest. Gorzej ju

ż

szło

wyja

ś

nianie czemu tak uwa

ż

aj

ą

. Mo

ż

na było si

ę

spotka

ć

z ksi

ąż

kowym wr

ę

cz

uzasadnieniem, tak charakterystycznym dla tej grupy wiekowej, a wi

ę

c „jest

potrzebne,

ż

eby mo

ż

na było je przestrzega

ć

”. W sumie

ś

wi

ę

ta racja, po to jest Prawo

Harcerskie, aby je przestrzega

ć

. Oczywi

ś

cie były tak

ż

e inne odpowiedzi, jak na

przykład: „aby harcerz wiedział jak ma post

ę

powa

ć

, co mo

ż

e robi

ć

a czego nie”,

„

ż

eby by

ć

lepszym”. W tym wypadku

ś

wiadczyło to o wi

ę

kszej

ś

wiadomo

ś

ci harcerza.

Prawo Harcerskie w Hufcu Warszawa Praga Północ – Badanie

- 7 -

Mnie osobi

ś

cie najbardziej spodobało si

ę

stwierdzenie,

ż

e jest potrzebne

ż

eby

mo

ż

na było „zaliczy

ć

prób

ę

na krzy

ż

”.

Który punkt wydaje Ci si

ę

najbardziej wymagaj

ą

cy a który nie wymaga

zbytniego wysiłku?

Bardzo ci

ęż

ko było znale

źć

jakikolwiek trend dla tych odpowiedzi. Ka

ż

dy

harcerz posiadał własn

ą

kombinacj

ę

dwóch punktów. Na uwag

ę

zasługuj

ą

odpowiedzi, i

ż

wszystkie punkty prawa s

ą

równie wa

ż

ne oraz stwierdzenie,

ż

e

najłatwiejszym punktem jest dziesi

ą

ty. Tak wi

ę

c, w pierwszym przypadku mogłoby to

ś

wiadczy

ć

o du

ż

ej „dojrzało

ś

ci harcerskiej”, za

ś

w drugim wspomnianym przypadku o

tym, i

ż

postrzeganie dziesi

ą

tego punktu dla dziecka w tym wieku jest diametralnie

inne ni

ż

w

ę

drownika. Dodam tylko, i

ż

nie były to odosobnione przypadki.

Umiał(a)by

ś

wskaza

ć

najwa

ż

niejszy punkt Prawa Harcerskiego? Je

ś

li tak, podaj

go.

Za najwa

ż

niejszy punkt Prawa Harcerskiego został wybrany punkt pierwszy.

W tym przypadku tak

ż

e padła odpowied

ź

, i

ż

wszystkie punkty s

ą

równie wa

ż

ne.

W swoim post

ę

powaniu kierujesz si

ę

punktami zawartymi w Prawie

Harcerskim?

Pytanie postawione troch

ę

w sposób, sugeruj

ą

cy tylko jedn

ą

odpowied

ź

.

Jednak nie do ko

ń

ca tak było. Oczywi

ś

cie prawie odpowiedzieli,

ż

e kieruj

ą

si

ę

Prawem Harcerskim. Jednak znalazła si

ę

w

ś

ród ankietowanych taka osoba, która

odpowiedziała przecz

ą

co. Było to dla mnie du

ż

ym zaskoczeniem. Cz

ęść

osób

odpowiadała tak

ż

e,

ż

e tylko czasami kieruj

ą

si

ę

PH. Pytanie to tak naprawd

ę

miało

sprawdzi

ć

w pewien sposób

ś

wiadomo

ść

harcerzy odno

ś

nie Prawa Harcerskiego a

tak

ż

e sprawdzenie, czy w ogóle o nim my

ś

l

ą

.

Który punkt Prawa Harcerskiego jest twoim ulubionym? Dlaczego?

W tym mini-plebiscycie pierwsze miejsce zaj

ą

ł punkt 6, nast

ę

pie 8 a na trzeciej

lokacie uplasował si

ę

punkt 2. Uzasadnienia takiego wyboru ci

ęż

ko było uzyska

ć

.

Szósty, poniewa

ż

przyroda jest bardzo wa

ż

na i trzeba o ni

ą

dba

ć

. Ósmy, bo bycie

radosnym nie sprawia dzieciom trudno

ś

ci i lubi

ą

by

ć

rado

ś

ni. Natomiast drugi

dlatego, bo nie wolno kłama

ć

i wa

ż

ne jest aby inni wierzyli harcerzowi.

Którego punktu Prawa Harcerskiego najbardziej nie lubisz? Dlaczego?

Jak si

ę

okazuje, wi

ę

kszo

ść

harcerzy nie ma swojego najmniej ulubionego

punktu PH. Zdecydowana wi

ę

kszo

ść

osób w ten sposób wła

ś

nie odpowiedziała. Je

ś

li

jednak kto

ś

wskazał to był nim punkt dziewi

ą

ty z uzasadnieniem,

ż

e trudno jest

oszcz

ę

dza

ć

.

Prawo Harcerskie w Hufcu Warszawa Praga Północ – Badanie

- 8 -

Harcerze starsi

Rozmowa z harcerzami starszymi rozmowa wydawała si

ę

o wiele bardziej

rzeczowa. Przede wszystkim doskonale znali temat rozmowy i płynnie si

ę

po nim

poruszali. Swoimi pytaniami chciałem sprawdzi

ć

stosunek hs’ów do Prawa

Harcerskiego oraz czy po

ś

wi

ę

caj

ą

czas na rozmy

ś

lania nad nim.

Je

ż

eli popełniasz czyn niezgodny z Prawem Harcerskim, to czy jeste

ś

ś

wiadomy tego faktu?

Ponad połowa odpowiadaj

ą

cych stwierdziła,

ż

e jest

ś

wiadoma faktu łamania

Prawa Harcerskiego. Reszta natomiast odpowiedziała,

ż

e dokładnie w momencie

popełniania czynu łami

ą

cego PH nie s

ą

tego

ś

wiadomi, ale pó

ź

niej dochodzi do nich

głos, który u

ś

wiadamia im to. Tak naprawd

ę

, czy w pierwszej opcji czy w drugiej,

mo

ż

na by

ć

zadowolonym,

ż

e harcerze starsi maj

ą

ś

wiadomo

ść

współwyst

ę

powania

Prawa Harcerskiego w ich codziennym

ż

yciu.

Czy podsumowujesz w jaki

ś

sposób swoje przestrzeganie Prawa

Harcerskiego? Je

ś

li tak to w jaki sposób?

Du

ż

o osób wskazało,

ż

e w

ś

ród swoich zaj

ęć

znajduj

ą

czas na to, aby chwil

ę

zaduma

ć

si

ę

nad Prawem Harcerskim. Najcz

ę

stsz

ą

form

ą

s

ą

wewn

ę

trzne

rozmy

ś

lania lub te

ż

rozmowa z kim

ś

na ten temat. Oczywi

ś

cie s

ą

te

ż

takie osoby,

które nie podsumowuj

ą

w

ż

adne sposób PH. Je

ś

li wi

ę

c harcerze starsi w robi

ą

co

ś

takiego, trzeba pami

ę

ta

ć

, aby by

ć

na odpowiednim miejscu, kiedy zrodz

ą

si

ę

jakiekolwiek w

ą

tpliwo

ś

ci i zw

ą

tpienia. Uwa

ż

am,

ż

e jest to bardzo wa

ż

ne i

odpowiedzialne zadanie dla dru

ż

ynowego, ale niezb

ę

dne prawidłowym wychowaniu.

Jak bardzo Prawo Harcerskie jest wa

ż

ne w Twoim

ż

yciu?

Mniej wi

ę

cej połowa odpowiedzi mo

ż

na było zakwalifikowa

ć

jako „bardzo

wa

ż

ne”. Nie znalazła si

ę

tak osoba, która powiedziała,

ż

e Prawo Harcerskie nie jest

dla niej cho

ć

troch

ę

wa

ż

nym elementem

ż

ycia.

Co Ty by

ś

zmienił, jakie punkty dodał, jakie odrzucił?

Znakomita wi

ę

kszo

ść

stwierdziła,

ż

e nie trzeba zmienia

ć

niczego w Prawie

Harcerskim. Jedna osoba poddałaby zmianie punkt 8 a dwie osoby punkt 10. W
uzasadnieniu twierdzili,

ż

e nie jest mo

ż

liwe by

ć

zawsze pogodnym a tak

ż

e

kontrolowa

ć

w pełni swoje my

ś

li. Nikt nie wpadł na pomysł, aby skróci

ć

lub wydłu

ż

y

ć

Prawo Harcerskie. Mo

ż

na z tego wywnioskowa

ć

,

ż

e wypracowane przez lata Prawo

Harcerskie w tej formie jest du

ż

ej mierze doskonałe, a na pewno idealne dla harcerzy

starszych. Moim zdaniem jakiekolwiek zmiany mogłyby rodzi

ć

wewn

ę

trzne

w

ą

tpliwo

ś

ci hs’ów „Czemu wła

ś

ciwie zmienili ten punkt? Mo

ż

e było co

ś

z nim nie

Prawo Harcerskie w Hufcu Warszawa Praga Północ – Badanie

- 9 -

tak?”. Harcerze starsi poszukuj

ą

, lecz w mojej opinii PH powinno by

ć

dla nich czym

ś

stałym.

Czy Prawo Harcerskie jest wci

ąż

aktualne, pomimo tak szybko zmieniaj

ą

cego

si

ę

ś

wiata?

Praktycznie wszyscy odpowiedzieli,

ż

e Prawo Harcerskie jest nadal aktualne,

ż

e widz

ą

w nim uniwersalne warto

ś

ci, które nie zmieniaj

ą

si

ę

z upływem czasu.

Jedna osoba wskazała,

ż

e stracił na aktualno

ś

ci punkt dziesi

ą

ty, jednak chodziło tutaj

nie sprawy zwi

ą

zane z alkoholem, lecz z czysto

ś

ci

ą

w my

ś

li, mowie i uczynkach. To

bardzo pocieszaj

ą

ce,

ż

e młodzie

ż

która jest bombardowana zewsz

ą

d ró

ż

nymi

pokusami, jest w stanie zauwa

ż

y

ć

atrakcyjno

ść

i ponadczasowo

ść

Prawa

Harcerskiego.

Czy na co dzie

ń

my

ś

lisz lub rozmawiasz o Prawie Harcerskim?

Je

ś

li chodzi dzie

ń

powszedni, harcerze starsi odpowiadali,

ż

e raczej nie

zdarza im si

ę

– szczególnie – rozmawia

ć

z innymi osobami na takie tematy. Mo

ż

e

wi

ę

c trzeba pami

ę

ta

ć

o tym w ramach dru

ż

yny? Moim zdaniem trzeba dostarczy

ć

harcerzom starszym odpowiedniej ilo

ś

ci takich rozmów.